Hiểu Khổ - Để Bớt Khổ
30/07/2025 - 13:15
Lượt xem: 136 lượt
Hai vợ chồng nọ nuôi một con trâu và một con chó. Trâu mỗi ngày ra đồng cày bừa từ sớm tinh mơ đến chạng vạng tối mới về, còn chó chỉ nằm canh cửa trong sân nhà.
Một chiều, trâu về thấy chó ung dung phe phẩy đuôi trước hiên liền bực bội:
– Mày sướng thật, chẳng làm gì mà vẫn được ăn no ngủ kỹ!
Chó nghe vậy, buồn rầu đáp:
– Anh tưởng tôi nhàn à? Anh làm có giờ giấc, tối được nghỉ. Còn tôi, tuy nằm yên nhưng luôn cảnh giác. Ngủ cũng không yên giấc. Nếu trộm vào, tôi không sủa kịp thì mất mạng như chơi. Chủ vui thì tôi được ăn, buồn thì bị bỏ đói. Bạn họ đến mà tôi sủa thì bị chửi, còn bạn tôi đến thì bị đuổi. Anh nghĩ xem, ai sung sướng hơn?
Trâu nghe xong, hiểu ra, liền nói lời xin lỗi:
– Chúng ta sống cùng nhà mà chưa bao giờ trò chuyện, nên không hiểu nỗi khổ của nhau. Nay tôi mới biết, anh cũng chẳng sướng gì.
Trâu ngẩng nhìn chim bay ríu rít trên cành rồi thở dài:
– Chim trời cá nước mới thật là tự do. Không bị giam cầm, chẳng phải làm lụng vất vả.
Một con chim bay đến, đậu trên lưng trâu nói:
– Anh lầm rồi. Chúng tôi cũng khổ. Làm tổ vất vả, chưa kịp ổn định đã bị phá. Trứng chưa nở đã bị lấy mất. Người ta yêu con mình nhưng chẳng thương sinh linh khác. Chúng tôi sống trong sợ hãi, chết rồi còn bị xẻ thì nấu rang. Con người ỷ mạnh hiếp yếu, chẳng màng mạng sống của loài khác.
Cá dưới nước cũng xen vào:
– Còn chúng tôi thì sao? Chỗ nào cũng có lưới, câu. Mỗi lần bị bắt là chết cả bầy. Sống chẳng yên, chết cũng không lành.
Trâu nghe chim và cá, càng thêm ngao ngán:
– Thì ra, ai cũng có nỗi khổ riêng...
Trâu buồn bã quay về chuồng, nghĩ về thân phận mình và các loài khác. Nó tự hỏi, chẳng lẽ chỉ có con người là sướng?
Bỗng tiếng cãi vã từ trong nhà vọng ra. Ông chủ gào lên:
– Tôi còn khổ hơn trâu chó! Làm quần quật cả tháng, cơm áo gạo tiền, vợ con, chẳng lúc nào rảnh. Vậy mà còn bị càm ràm suốt ngày!
Nghe vậy, trâu giật mình thốt lên:
– Hóa ra sống ở đời, chẳng ai là không khổ.
Mỗi người một hoàn cảnh, một nỗi lo. Người giàu có cái khổ của người giàu, người nghèo có cái khổ của người nghèo. Người trẻ khổ kiểu người trẻ, người già khổ kiểu người già. Ai cũng từng lo lắng, buồn bực, hy vọng rồi thất vọng, trông mong rồi hụt hẫng. Có ai trọn vẹn khỏe mạnh và an vui cả thân lẫn tâm?
Ngày xưa, Đức Phật là Thái tử vẫn từ bỏ cung vàng xuất gia. Vua Trần Thái Tông cũng rời ngôi báu vào núi tu hành. Vì các Ngài thấy rằng, làm vua cũng chẳng hẳn sung sướng. Vẫn khổ như bao người.
Phật dạy: “Nước mắt chúng sinh nhiều hơn nước biển”. Cuộc đời vốn khổ – đó là sự thật đầu tiên Ngài chỉ ra: Khổ đế. Vì đời là vô thường, mà vô thường thì sinh ra khổ. Sinh, già, bệnh, chết, cầu không được, yêu phải xa lìa, ghét mà phải gặp… đều là khổ.
Nhận ra sự thật này không phải để bi quan, mà để hiểu – và thương nhau hơn. Khi hiểu ai cũng có nỗi khổ riêng, ta thôi oán trách, bớt so bì. Ta biết trân trọng hiện tại, sống đơn giản, nhẹ nhàng, và tích cực hơn.
Hiểu được đời là khổ, ta mới phát khởi ý muốn thoát khổ, tìm con đường an lạc. Đó là lý do Đức Phật dạy Khổ đế trước khi chỉ con đường tu tập – Đạo đế, để giải thoát khỏi khổ đau.
“Đường danh nẻo lợi lắm người trông,
Chen chúc làm chi giữa bụi hồng.
Kìa bóng nguyệt câu qua cửa sổ,
Nọ tranh vân cẩu có rồi không.
Lỡ cười, lỡ khóc trên sân khấu,
Khi nở, khi tàn mấy cụm bông.
Muốn kiếp phù sinh ra khỏi lụy,
Quyển kinh câu kệ chớ nài công.”
(Theo ‘Văn Hóa Phật Giáo’)
Một chiều, trâu về thấy chó ung dung phe phẩy đuôi trước hiên liền bực bội:
– Mày sướng thật, chẳng làm gì mà vẫn được ăn no ngủ kỹ!
Chó nghe vậy, buồn rầu đáp:
– Anh tưởng tôi nhàn à? Anh làm có giờ giấc, tối được nghỉ. Còn tôi, tuy nằm yên nhưng luôn cảnh giác. Ngủ cũng không yên giấc. Nếu trộm vào, tôi không sủa kịp thì mất mạng như chơi. Chủ vui thì tôi được ăn, buồn thì bị bỏ đói. Bạn họ đến mà tôi sủa thì bị chửi, còn bạn tôi đến thì bị đuổi. Anh nghĩ xem, ai sung sướng hơn?
Trâu nghe xong, hiểu ra, liền nói lời xin lỗi:
– Chúng ta sống cùng nhà mà chưa bao giờ trò chuyện, nên không hiểu nỗi khổ của nhau. Nay tôi mới biết, anh cũng chẳng sướng gì.
Trâu ngẩng nhìn chim bay ríu rít trên cành rồi thở dài:
– Chim trời cá nước mới thật là tự do. Không bị giam cầm, chẳng phải làm lụng vất vả.
Một con chim bay đến, đậu trên lưng trâu nói:
– Anh lầm rồi. Chúng tôi cũng khổ. Làm tổ vất vả, chưa kịp ổn định đã bị phá. Trứng chưa nở đã bị lấy mất. Người ta yêu con mình nhưng chẳng thương sinh linh khác. Chúng tôi sống trong sợ hãi, chết rồi còn bị xẻ thì nấu rang. Con người ỷ mạnh hiếp yếu, chẳng màng mạng sống của loài khác.
Cá dưới nước cũng xen vào:
– Còn chúng tôi thì sao? Chỗ nào cũng có lưới, câu. Mỗi lần bị bắt là chết cả bầy. Sống chẳng yên, chết cũng không lành.
Trâu nghe chim và cá, càng thêm ngao ngán:
– Thì ra, ai cũng có nỗi khổ riêng...
Trâu buồn bã quay về chuồng, nghĩ về thân phận mình và các loài khác. Nó tự hỏi, chẳng lẽ chỉ có con người là sướng?
Bỗng tiếng cãi vã từ trong nhà vọng ra. Ông chủ gào lên:
– Tôi còn khổ hơn trâu chó! Làm quần quật cả tháng, cơm áo gạo tiền, vợ con, chẳng lúc nào rảnh. Vậy mà còn bị càm ràm suốt ngày!
Nghe vậy, trâu giật mình thốt lên:
– Hóa ra sống ở đời, chẳng ai là không khổ.
Mỗi người một hoàn cảnh, một nỗi lo. Người giàu có cái khổ của người giàu, người nghèo có cái khổ của người nghèo. Người trẻ khổ kiểu người trẻ, người già khổ kiểu người già. Ai cũng từng lo lắng, buồn bực, hy vọng rồi thất vọng, trông mong rồi hụt hẫng. Có ai trọn vẹn khỏe mạnh và an vui cả thân lẫn tâm?
Ngày xưa, Đức Phật là Thái tử vẫn từ bỏ cung vàng xuất gia. Vua Trần Thái Tông cũng rời ngôi báu vào núi tu hành. Vì các Ngài thấy rằng, làm vua cũng chẳng hẳn sung sướng. Vẫn khổ như bao người.
Phật dạy: “Nước mắt chúng sinh nhiều hơn nước biển”. Cuộc đời vốn khổ – đó là sự thật đầu tiên Ngài chỉ ra: Khổ đế. Vì đời là vô thường, mà vô thường thì sinh ra khổ. Sinh, già, bệnh, chết, cầu không được, yêu phải xa lìa, ghét mà phải gặp… đều là khổ.
Nhận ra sự thật này không phải để bi quan, mà để hiểu – và thương nhau hơn. Khi hiểu ai cũng có nỗi khổ riêng, ta thôi oán trách, bớt so bì. Ta biết trân trọng hiện tại, sống đơn giản, nhẹ nhàng, và tích cực hơn.
Hiểu được đời là khổ, ta mới phát khởi ý muốn thoát khổ, tìm con đường an lạc. Đó là lý do Đức Phật dạy Khổ đế trước khi chỉ con đường tu tập – Đạo đế, để giải thoát khỏi khổ đau.
“Đường danh nẻo lợi lắm người trông,
Chen chúc làm chi giữa bụi hồng.
Kìa bóng nguyệt câu qua cửa sổ,
Nọ tranh vân cẩu có rồi không.
Lỡ cười, lỡ khóc trên sân khấu,
Khi nở, khi tàn mấy cụm bông.
Muốn kiếp phù sinh ra khỏi lụy,
Quyển kinh câu kệ chớ nài công.”
(Theo ‘Văn Hóa Phật Giáo’)
- 136 lượt
